COVID-19 コロナウイルス կորոնավիրուս 코로나 바이러스 कोरोनावाइरस

Makakatulong ang bakuna sa pagpigil na mahawaan ka ng COVID-19. Makakatulong din ito sa atin para mas mabilis na masugpo ang pandemya.

Masyadong malubha at nakakahawa ang sakit na COVID-19. Mahigit na 400,000 Amerikano na ang namatay dahil sa COVID-19. Kung ihahambing ito, may 34,000 Amerikanong namatay dahil sa pana-panahong trangkaso noong 2019. Kung magpapabakuna ka, matutulungan mo ang iyong sarili at mga iba pa na manatiling ligtas sa COVID-19.

Tinutulungan ng bakuna ang iyong katawan na matukoy ang virus na nagiging sanhi ng COVID-19. Sa sandaling matukoy na ng iyong katawan ang anyo ng virus, malalabanan na ng resistensiya o defense system ng iyong katawan ang virus.

Natural na lumilikha ang iyong katawan ng mga protinang tinatawag na mga antibody. Nilalabanan ng mga antibody na ito ang mga mapaminsalang virus na pumapasok sa iyong katawan. Gayun pa man, kailangang matukoy ng mga antibody kung aling virus ang lalabanan. Maaaring pumasok ang bagong virus sa iyong katawan nang hindi natutukoy ng mga antibody. Kung mangyari ito, maaaring umatake ang virus bago pa malabanan ng iyong katawan. Sinasanay ng bakuna ang iyong katawan para mabilis na matukoy ang mapaminsalang virus, at gumawa ng mga antibody upang labanan ito. Walang bakuna ang naglalaman ng anumang buhay na virus kaya hindi ka dapat mag-alala na magkaka- COVID-19 ka.

Hinihikayat namin magpabakuna ang lahat ng 16 taong gulang pataas.

Gayun pa man, dapat ka munang magpakonsulta sa iyong doktor kung nagdadalang-tao ka. At hindi ka dapat magpabakuna kung nagkaroon ka ng anumang malalang allergic reaction noon sa anumang sangkap ng bakuna. Kausapin ang iyong doktor kung may kasaysayan kang mga allergic reaction o kung may mga tanong.

Oo. Inaaprubahan lang ng U.S. Food and Drug Administration (FDA) ang mga bakuna pagkatapos na mapag-alamang ligtas at mabisa ang mga ito. Upang maaprubahan ang bakuna, sinusubukan ng mga siyentipiko ang bawat bagong bakuna sa maraming tao upang matiyak na ligtas at mabisa ang mga ito.

Sinubukan sa mahigit na 40,000 Amerikano ang bakuna ng Pfizer, at sinubukan sa 30,000 ang bakuna ng Moderna. Ipinakita ng mga pagsubok na ito na ligtas at mabisa ang mga bakunang ito. Dahil dito, inaprubahan ng FDA ang mga bakunang gawa ng Pfizer at Moderna para sa emergency na paggamit. Marami pang bakuna ang sinusuri para maaprubahan at malamang na magagamit sa hinaharap.

Sinusubukan ang kaligtasan at bisa ng bawat bagong bakuna. Pati ang Operation Warp Speed na nagpapabilis sa pagsubok ng bakuna. Gayun pa man, kahit mas mabilis ang pagsubok, sumailalim ang bakuna sa lahat ng karaniwang hakbang upang matiyak na ligtas ito.

Sumasailalim ang pagsubok ng mga bakuna sa tatlong pangunahing phase (Phase I, Phase II, Phase III na mga klinikal na pagsubok). Sa Phase I, binabakunahan ng mga doktor ang mga boluntaryo. Nakapagbibigay ang pananaliksik na ito ng impormasyon kung gaano karaming bakuna ang dapat ibigay, at inisyal na ideya tungkol sa kaligtasan ng bakuna. Sa Phase 1, kakaunting tao lang ang makakatanggap ng bakuna dahil bagung-bago pa lang ito. Kung lumalabas nang ligtas ang bakuna, susubukan pa ulit ito sa Phase II.

Sa Phase II, susubukan ang bakuna para malaman kung gaano ito kabisa, at aalamin ang mga side effect. Kung lumalabas na ligtas at mabisa ang bakuna, magpapatuloy ito sa Phase III.

Sa Phase III, babakunahan ang mahigit sa 30,000 tao upang makakuha ng mas detalyadong impormasyon tungkol sa bisa at kaligtasan ng bakuna sa mga iba’t ibang populasyon.

Sa karaniwan, inaabot ng maraming taon ang tatlong phase na ito. Dahil kailangan nito ng oras upang makalikom ng pondo upang subukan ang mga bakuna, maglakad ng mga papeles, at humanap ng mga boluntaryo. Nakatulong ang Warp Speed para mas mapabilis ang pananaliksik sa pamamagitan ng pagbigay ng pondo at pagpapabilis ng paglalakad ng mga papeles. Kaya nasubukan ang mga bakuna para sa COVID-19 sa tatlong Phase at naipakitang ligtas at mabisa ang mga ito.

May kanya-kanyang paraan ng pagbabakuna ang bawat estado, county at lungsod. Iniiskedyul ang mga tao ayon sa mga grupong prayoridad na batay sa iyong edad, trabaho, o mga iba pang batayan. Maaari kang magtanong sa iyong doktor, pinagtatrabahuhan, o lokal na kagawarang pangkalusugan. May website ang Centers for Disease Control and Prevention na makakatulong para mahanap mo ang inyong lokal na kagawarang pangkalusugan.

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/index.html

Ang pinakamabuting mapagkukunan ng tamang impormasyon ay ang iyong health provider o ang website ng ahensiyang pangkalusugan ng pamahalaang U.S. na tulad ng Centers for Disease Control and Prevention (CDC) o kagawarang pangkalusugan ng estado o lokal na county.

Hindi. Hindi ka magkakaroon ng coronavirus (na kilala rin bilang SARS-CoV2) na sanhi ng COVID-19 dahil sa mga bakunang inaprubahan ng FDA.

Hindi. Haka-haka lang ang mga ito. Hindi totoo ang mga ito.

Maaaring magkaroon ng side effect ang ilang tao sa mga bakuna ng Pfizer at Moderna. Normal ito. Kasama sa mga karaniwang side effect ang:

• Pananakit sa pinagturukan, pati na rin sa mga ibang kalamnan at kasu-kasuan
• Pagkahapo
• Banayad na lagnat
• Pananakit ng ulo
• Pagkaramdam ng sobrang pagkaginaw

Ang mga side effect ay banayad, ngunit mas madalas itong mararamdaman pagkatapos ng pangalawang bakuna. Nawawala ang karamihan ng mga side effect pagkalipas ng 1-2 araw.

Posibleng maging allergic ka sa bakuna. Kausapin ang iyong doktor bago magpabakuna kung may kasaysayan kang mga allergic reaction.

Oo. Inirerekomenda ng mga doktor na magpabakuna kahit na nagka-COVID-19 ka na. May ulat na ang ilang mga taong nagkasakit ng COVID-19 ay muling nagka-COVID-19.

Maaari. Sa kasalukuyan, lumalabas na ligtas ang bakuna sa mga nagdadalang-tao, ngunit hindi tayo nakasisiguro. Wala pang sapat na pananaliksik, gayunpaman, maaari natin itong malaman sa hinaharap.

Kumonsulta sa iyong doktor. Sinasabi ng U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) at ng American College of Obstetricians and Gynecologists na personal itong desisyon. Maaari kang pumunta sa kanilang mga website para sa mas marami pang impormasyon.

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/recommendations/pregnancy.html

https://www.acog.org/covid-19/covid-19-vaccines-and-pregnancy-conversation-guide-for-clinicians

Oo. Hindi pa natin alam sa kasalukuyan kung gaano katagal kang mapoprotektahan ng bakuna laban sa virus. May ilang bakuna na nakapagbibigay ng proteksyon habambuhay. May ibang bakuna na sa maikling panahon ka lang mapoprotektahan. Hanggang sa malaman natin kung gaano katagal tayong mapoprotektahan ng bakuna, dapat tayong magpatuloy sa pag-social distancing at pagsusuot ng mask.

Maaari. Maraming dalubhasa ang naniniwalang makakaprotekta ang mga bakuna para sa COVID-19 laban sa mga ilang mutation. Ngunit posible ring hindi masyadong mabisa ang mga bakuna laban sa mga ilang mutation. Matagal ang bisa ng ilang mga bakuna, tulad ng bakuna para sa tigdas. Mas maikli ang bisa ng mga ibang bakuna at kailangang ma-update, tulad ng bakuna para sa trangkaso. Masyado pang maaga para malaman sa kaso ng COVID-19.

Sa ano’t ano pa man, napakahalaga pa ring magpabakuna ng kasalukuyang bakuna. Kumakalat pa rin ang pandemya. Kung mas maraming tao ang mababakunahan, mas mabilis na makokontrol ang pandemya.

Ang mga bakunang mula sa Moderna at Pfizer ay halos 95% mabisa sa pagpigil na magka-COVID-19 ang mga tao. Nangangahulugan itong ang tsansang magka-COVID-19 ka ay humigit-kumulang na mas mababa ng 95% kung magpapabakuna ka kumpara sa hindi ka magpapabakuna. Gayun pa man, may posibilidad pa ring magka- COVID-19 ka kahit na nabakunahan ka.

Maaaring mas mataas o mas mababa ang bisa ng mga iba pang bakuna kaysa sa mga bakuna ng Moderna at Pfizer. Dapat ka pa ring magsuot ng mga mask, madalas na maghugas ng kamay at mag-social distancing hanggang sa kumpirmahin ng Centers for Disease Control and Prevention (CDC) na ligtas nang ihinto ang mga gawing ito.

Hindi pa natin alam kung ligtas at mabisa ang mga bakunang ito sa mga bata.

Gayun pa man, pinag-aaralan na ito ngayon ng mga siyentipiko. Malalaman natin kung angkop ang mga bakunang ito sa mga bata sa hinaharap.

Maaari mong tingnan ang website ng CDC rito:

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/8-things.html

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/facts.html